Szarlotka Mamy Borejko (Opium w rosole M. Musierowicz)

Jesień jest naturalnym czasem dla jabłek i szarlotek. Jest też idealna, by w niekończące się wieczory powtórzyć, na przykład, całą Jeżycjadę, by mieć na świeżo, zanim spróbuje się Wnuczki do orzechów. O ile książka z herbatą i kocem jest doznaniem wspaniałym, o tyle książka, z herbatą, kocem i szarlotką brzmi jak przedsmak raju. Szczególnie, jeśli oprócz kaloryfera grzeje nas tak ciepła opowieść jak Opium w rosole Małgorzaty Musierowicz.

Przepis tak prosty, że nawet Mama Borejko była sobie w stanie z nim poradzić (jak twierdzi Musierowicz)
Przepis z książki Łasuch literacki Małgorzaty Musierowicz
Składniki na ciasto:

500 g mąki krupczatki (może być i zwykła pszenna)

łyżka proszku do pieczenia

150 gram cukru

4 łyżki śmietany

żółtko

cukier waniliowy

250 g margaryny

sok z cytryny

Składniki na farsz:

3/4-1 kg jabłek

skórka pomarańczowa

cynamon

Ciasto:
Sypkie składniki (mąka, proszek, cukry) wymieszać. Na to wbić żółtko, dać śmietanę, sok z cytryny, posiekaną margarynę i zagnieść kruche ciasto. Schować do lodówki na minimum godzinę, półtorej.

Farsz:
Jabłka umyć, obrać, zetrzeć na tarce. Dodać do nich skórkę pomarańczową i cynamon. Musierowicz od razu takie wykłada na ciasto, ale kiedy tak zrobiłam wydawały mi się strasznie twarde i nie szarlotkowe, dlatego radzę najpierw je poddusić, z odrobiną wody, jeśli jest taka potrzeba.

 
Po wyjęciu z lodówki ciasto podzielić na 3/5 i 2/5. Pierwszą część rozwałkować i wyłożyć nią tortownicę, nakłuć widelcem i podpiec w 170 stopniach 15-20 minut. Po tym czasie wyłożyć na podpieczony spód jabłka i przykryć drugim, rozwałkowanym, kawałkiem ciasta.
Piec kolejne 20 minut, aż ciasto będzie brązowe z wierzchu.
Po wystygnięciu (choć trochę, bo oczywiste, że najlepsza jest na ciepło!) posypać cukrem pudrem wymieszanym z cynamonem. A jeśli chcecie poprawić komuś humor (np. swojemu dziadkowi), to nie zapomnijcie o dorysowanie ciastu uśmiechniętego wyrazu twarzy.

[Gabrysia i Kreska]Popłakały sobie razem przez dziesięć sekund i trochę im ulżyło. Może płakałyby i dłużej, ale niespodziewanie otworzyły się drzwi i do pokoju wkroczyła zamaszyście mama Borejko z cukiernicą i talerzem pełnym świeżutkiej szarlotki. Gabrysia natychmiast zrobiła minę dziarską, ale Kreska nie zdążyła i mama Borejko skarciła je obie wzrokiem.

- Powinnyście się nawzajem podtrzymywać na duchu, a nie dosmucać! – powiedziała mimochodem a surowo. - Gabriela, proszę natychmiast sprzątnąć ten śmietnik ze stołu. Janeczka, wytrzyj nos i ustaw krzesła. Będziemy jeść podwieczorek. W drzwiach, zwabione wonią ciasta, pojawiły się teraz Natalia i Patrycja, za nimi zaś, poprzedzana głębokim ochrypłym kaszlem, zmaterializowała się Genowefa Pompkę we własnej osobie. Z początku patrzała w najbardziej hałaśliwy punkt pomieszczenia, to jest w Gabrysię, która właśnie wyjmowała z wysokiego krzesełka swoją Pyzunię i całowała ją w karczek, wywołując tym fontannę pisków i chichotów. Lecz potem wzrok Genowefy – pełen tęsknoty - przesunął się na inne osoby i oto nagle cały pokój zawibrował jej donośnym wrzaskiem:

- Kreska! Kreseczkaaa!!! - Śmignąwszy przez pokój Genowefa z rozbiegu wskoczyła Kresce w ramiona i zawisła na jej szyi, wciskając nos w mokry jeszcze policzek dziewczyny.

Skonsternowana Kreska stała jeszcze chwilę bez ruchu, piastując w objęciach ów słodki, pachnący gumą do żucia i czekoladą, lepki i silnie przybrudzony ciężar.

Wreszcie sił jej zabrakło, postawiła małą na podłodze, przykucnęła przed nią i powiedziała

- Cześć i czołem. Miło cię znów zobaczyć. - Prawdę mówiąc, wcale nie było jej miło, bo na widok Genowefy stanął jej przed oczami - w całej swej okropności – tamten wieczór w Operze. Ale cóż temu winna była ta mała? - No, jak? - spytała Kreska pogodnie - Skąd tu się wzięłaś, hm?

Ależ radosne były te czarne ślepka! Cała buzia, usmarowana czekoladą, promieniejąca szczęściem, zrobiła się w uśmiechu wręcz poprzeczna.

- Przyszłam do Idy na obiadek - wyjaśniły szczerbate usta. – Bo ja stałam w bramie ze Sławkiem i weszła Ida, i on powiedział, że...

- Cisza!!! - ryknęła Ida z przedpokoju, zreflektowała się i dodała ze sztuczną swobodą: - Dajcie temu dziecku czekolady czy coś. Zapchajcie mu wreszcie ten dziób!

Kreska odgarnęła małej potarganą grzywkę.

- Czekoladę to Genowefa ma nawet na czole - zauważyła.

- Bo oni tu mają taką pyszną, z orzechami. Amerykańską - Wyjaśniła Genowefa, patrząc na Kreskę rozkochanym wzrokiem.

- Paczka z Chicago - dodała Gabrysia. - Ta pani znów napisała bardzo miły list. Wszystko o nas wie, o ojcu też. Przysłała mnóstwo wzruszających drobiazgów, nawet gumkę krawiecką. Chcesz trochę?

- Jasne! - zapaliła się Kreska. - Dajcie od razu kawałek, wszyję w tę Idy kamizelkę. Zaraz, gdzie się podziała Ida?

- W tej chwili wyszła - znaczącym tonem, odpowiedziały Natalia i Patrycja i jednocześnie zaniosły się znaczącym chichotem.

- To szkoda - stwierdziła Kreska; - To ja się nawet nie dowiem, czy jej się przyda ta kamizela.

- Oj, przyda się, przyda! - powiedziały znacząco Natalia i Patrycja i jednocześnie znacząco zachrząkały.

- A co się dzieje? - zaśmiała się Kreska. Gabrysia prychnęła.

- Te dwie wariatki wkraczają w wiek dojrzewania. Słuchajcie pryszczate, takimi śmichami-chichami możecie Idusi zdrowo dokuczyć. A może tego właśnie chcecie, co? Zawiść was dręczy?

Natalia i Patrycja zaczęły się zaklinać, że nic podobnego, w pokoju znów się zrobiło hałaśliwie i wesoło, z kuchni gwizdał czajnik Przyniesiono herbatę i odbyło się rozkoszne picie i gawędzenie oraz pożeranie wspaniałego ciasta. Potem obdarowano Kreskę dziesięcioma metrami bezcennej gumki, paczką herbaty dla dziadka oraz pastą do zębów - a przez ten cały czas Genowefa tkwiła u boku swojej Kreseczki – ciasno przytulona, spokojna, bezpieczna i szczęśliwa.

Kreska czuła się podobnie. Plasterek Borejków został już przyłożony i chyba nawet przyrósł jej do serca - w każdym razie wyraźnie odczuwała jego kojące i rozgrzewające działanie. W końcu jednak trzeba było zebrać się i odejść; dziadek nie lubił zbyt długo zostawać sam w domu. Kreska podniosła się - i wstała też Genowefa. Po czym, jakby to się rozumiało samo przez się, bez słowa podążyła za Kreską do przedpokoju.

Tam wdziała boty i nałożyła kożuszek oraz berecik.

- Idziemy! - zakomenderowała, sięgając do klamki. - Dziękuję za bardzo pyszny obiadek i wszystko - rzuciła z czystej uprzejmości. Wypadło to dosyć zdawkowo. Chęć znalezienia się sam na sam z uwielbianą Kreseczką gasiła widać w Genowefie wszelkie inne emocje

Około południa profesor Dmuchawiec poczuł się lepiej. Poczuł się na tyle dobrze, że wstał. Umył się ogolił, ubrał powoli i starannie, zaścielił powierzchownie swój tapczan i zaciągając po drodze krawat, poszedł postawić wodę na herbatę.

Duża, kwadratowa kuchnia z podłogą ze skrzypiących desek, nieczynnym już wielkim piecem węglowym o żeliwnej płycie i błyszczących mosiężnych okuciach, przedzielona była na pół starym dębowym kredensem. Od jego rogu do ściany przewieszono fantazyjna zasłonkę i kanapka. Kiedy dziadek przypomniał, że na kanapce tej sypiała córka, a Janki matka, smarkula uparła się, że wobec tego ona tez i rzeczywiście, nie do wiary, ale spała wytrwale na tych sterczących przez obicie sprężynach.

Twierdziła, że kanapka pachnie jeszcze mamą - i profesor widział raz czy dwa, jak wnuczka kryje twarz w pluszowym wezgłowiu i leży tak sobie dłuższy czas, nic nie widać.

Odsunął zasłonkę i wszedł za kredens. Popatrzał przez chwilę na ślubną fotografię, wiszącą na wprost: rodzice Janki. Spojrzał im w oczy ze smutkiem i troską.

Westchnął. Potem usiadł na starci kanapce i rozejrzał się po tym ciasnym zakątku.

Nad biurkiem jeszcze jedno zdjęcie, tym razem matki. Janka nigdy nie mówiła, że tęskni za rodzicami - ale on i tak wiedział. Była imponująco dzielna i opanowana, szczerze ją podziwiał. Dopiero od niedawna zaczęła zdradzać niepokojące oznaki depresji.

Ale nadal nic nie mówiła o swoich sprawach, mimo że pytał. Uparte, twarde stworzenie. Bardzo ją kochał.

Oparł dłonie o kolana, wstał powoli i poszedł przez całą kuchnię do okna, wychodzącego na ulicę Roosevelta. Przez zamglone szyby widać było mokrą jezdnię, dachy lśniące od deszczu i brudne zielone tramwaje, pełznące z piskiem przez Most Teatralny.

Po obcym, nieprzyjaznym niebie przeleciały z hałasem dwa wojskowe helikoptery.

Przykry, szary dzień. Wilgotny ziąb o zapachu mokrego wapna przenikał przez szpary w starej ramie, chociaż Janka tak starannie opatrzyła ją przed zimą. Profesor zadrżał i szczelnie zasunął białą firankę.

Postawił na gazie imbryk i podniósł serwetkę, okrywającą talerz. Spod czerwonego płótna uśmiechnęło się do niego okrągłe ciasto: lukrowana szarlotka, na której Janka wymalowała czekoladą oczy nos i szeroko roześmiane usta. Upiekła to wczoraj wieczorem, według przepisu pani Borejkowej, żeby w domu ładnie pachniało i żeby dziadek zgłodniał. A on nic, stary niewdzięcznik. Nie zjadł ani kawałeczka.

Zjadł za to teraz, starając się przy krajaniu nie uszkodzić części twarzy. Jeszcze dokroił szarlotki i poszedł z tym wszystkim do pokoju na swój ulubiony fotel. Wysiedziany, zapadający się i przytulny, fotel pokryty był tym pluszem, co kanapka. Lecz w przeciwieństwie do niej stał w tym miejscu już od dwudziestu z górą lat: tuż obok biblioteczki, blisko, tak żeby można było bez trudu sięgnąć do adapteru lub wyjąć książkę z półki. Blisko też miał swoje miejsce czarny stolik o okrągłym blacie i szklanej pod nim szafeczce. Ta szafka dawała się świetnie do przechowywania najróżniejszych pamiątek, albumów, fotografii, listów od dawnych i nowych uczniów, starych wypracowań i pożółkłych zeszytów, kartek, drobiazgów miłych i zabawnych, zasuszonych kwiatów i laurek.

Małgorzata Musierowicz, Opium w rosole